Acquisition: Khái niệm và các mô hình tiêu biểu

Trong bối cảnh của nền kinh tế thị trường hiện nay, làn sóng mua bán, thâu tóm doanh nghiệp phát triển vô cùng mạnh mẽ, đặc biệt tại một số quốc gia có nền kinh tế đang phát triển, bao gồm cả Việt Nam. Hình thức mua bán, thâu tóm doanh nghiệp theo thuật ngữ chuyên ngành được gọi là Acquisition. Vậy Acquisition là gì?

Có thể khẳng định rằng, Acquisition tồn tại mang đến giá trị thương hiệu tất yếu trong cuộc chiến kinh tế đầy cạnh tranh, khốc liệt. Vậy bạn đã hiểu Acquisition là gì hay chưa?  Quá trình hình thành và phát triển của Acquisition ở Việt Nam như thế nào? Lời giải đáp chi tiết sẽ được nêu rõ ngay sau đây. 

Acquisition là gì? Khái niệm Acquisition

Acquisition là thuật ngữ dùng để chỉ việc mua lại doanh nghiệp hay thâu tóm, sáp nhập doanh nghiệp. Quá trình bắt đầu khi có một khi có một doanh nghiệp lớn (doanh nghiệp A) bất kỳ nào đó tiến hành mua lại cổ phiếu hoặc toàn bộ tài sản của một doanh nghiệp (doanh nghiệp B) nhỏ và yếu hơn. Trên góc độ pháp lý,sau khi kết thúc quá trình mua lại, doanh nghiệp B buộc phải dừng mọi hoạt động hoặc trở thành doanh nghiệp con của doanh nghiệp A.

Tại thị trường thế giới nói chung hay tại Việt Nam nói riêng, có 2 hình thức Acquisition phổ biến đang được phát triển rộng rãi, bao gồm: mua lại tài sản hoặc mua cổ phiếu. Cụ thể như sau: 

• Mua lại tài sản (Acquisition of Assets): là việc một doanh nghiệp A mua lại toàn bộ hoặc một phần tài sản sở hữu của doanh nghiệp B, đồng thời doanh nghiệp B phải chuyển quyền sở hữu hoàn toàn cho doanh nghiệp A. 
• Mua cổ phiếu (Acquisition if Shares): là hình thức doanh nghiệp A mua lại phần lớn hoặc toàn bộ cổ phiếu của doanh nghiệp B, doanh nghiệp A đã chính thức trở thành cổ đông lớn nhất của công ty. Đây là hình thức Acquisition được sử dụng phổ biến hiện nay.

Tại sao phải mua lại và tiến hành sáp nhập?

Các công ty mua lại các công ty khác vì nhiều lý do. Họ có thể tiến hành sáp nhập để mở rộng quy mô kinh doanh, đa dạng hóa thị truồng, chiếm lĩnh thị phần lớn hơn, tăng sức mạnh tổng hợp cho doanh nghiệp mẹ, giảm chi phí hoặc cung cấp dịch vụ thích hợp mới. Các lý do khác để mua lại bao gồm những lý do được liệt kê dưới đây.

Acquisition là cách để thâm nhập thị trường nước ngoài

Nếu một công ty muốn mở rộng hoạt động sang một quốc gia khác, mua một công ty hiện có ở quốc gia đó có thể là cách dễ nhất để thâm nhập thị trường nước ngoài. Doanh nghiệp mẹ khi mua lại doanh nghiệp con sẽ có sẵn nhân viên, thương hiệu và các tài sản vô hình khác, có thể giúp đảm bảo rằng công ty mẹ sẽ bắt đầu ở một thị trường mới với cơ sở vững chắc.

Thâu tóm cũng là chiến lược tăng trưởng

Khi một công ty nào đó gặp phải những hạn chế về sức mạnh hoặc tài chính hoặc thiếu nguồn lực tương đồng thì việc mua lại một công ty khác sẽ tốt hơn là mở rộng công ty của mình. Một công ty như vậy có thể tìm kiếm các công ty trẻ đầy triển vọng để kết hợp vào dòng doanh thu của mình như một cách mới để thu lợi nhuận.

Để giảm công suất dư thừa và giảm cạnh tranh

Nếu có quá nhiều sự cạnh tranh hoặc nguồn cung, các công ty có thể tìm đến các thương vụ mua lại để giảm công suất dư thừa, loại bỏ sự cạnh tranh và tập trung vào các nhà cung cấp năng suất cao nhất.

Để kế thừa công nghệ mới

Đôi khi, một công ty có thể tiết kiệm chi phí hơn khi mua một công ty khác đã triển khai công nghệ mới thành công hơn là dành thời gian và tiền bạc để tự phát triển công nghệ mới.

Hoạt động Acquisition tại Việt Nam: 

Nếu như trước đây, khái niệm về “Acquisition là gì?” dường như còn khá mơ hồ với hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam, thì giờ đây nó đã trở thành “trào lưu” quen thuộc và không thể thiếu trong nền kinh tế hội nhập. Để làm được điều này, Acquisition đã phải trải qua giai đoạn thăng trầm, từng bước tiếp cận du nhập vào thị trường kinh tế nước ta. Lịch sử phát triển của Acquisition tại Việt Nam có thể chia thành 3 giai đoạn: 

Giai đoạn từ năm 1986 đến trước năm 2005: 

Đây là thời điểm sơ khai của Acquisition ở thị trường Việt Nam, bởi khung pháp lý cho việc mua bán/ thâu tóm doanh nghiệp chưa được chính thức ban hành. Giai đoạn này chủ yếu tập trung ở những công ty nước ngoài tiến hành mua lại doanh nghiệp qua hình thức liên doanh, liên kết. Trong đó, một số thương vụ tiêu biểu phải đề cập đến là hoạt động mua lại hãng kem đánh răng P/S của tập đoàn Unilever vào năm 2003, và hãng kem đánh răng nổi tiếng Dạ Lan đã bị Colgate Palmolive thôn tính. 

Giai đoạn từ năm 2005 đến hết năm 2013: 

Đây là giai đoạn “thăng hoa” của hoạt động Acquisition tại nền kinh tế nước ta. Sự kiện gia nhập vào đại gia đình  Tổ chức Thương mại Thế giới – WTO năm 2007 đã thực sự giúp cho Acquisition  phát triển một cách “cuồng bạo”. Bằng chứng mạnh mẽ đó là con số nhảy vọt, gia tăng đến chóng mặt của thương vụ mua bán doanh nghiệp qua các năm:

• Năm 2007, có đến 113 vụ, đạt tổng giá trị giao dịch 1.753 triệu USD. 
• Năm 2008, tăng lên hơn 146 vụ, với hơn 1.1 tỷ USD. 
• Năm 2009, tiếp tục gia tăng với con số 295 vụ, đạt tổng giá trị giao dịch hơn 1.14 tỷ USD. 
• Năm 2010, có 345 hoạt động mua bán/ thâu tóm doanh nghiệp, đạt tổng giá trị giao dịch lên đến 1.75 tỷ USD. 

Giai đoạn từ năm 2014 cho đến nay: 

Ở thời gian này, khung pháp lý cho hoạt động Acquisition tiếp tục được hình thành, cải thiện sửa đổi một số quy định trong bộ luật Đầu Tư, luật Bất Động Sản, luật Doanh Nghiệp. Trên sân chơi phổ biến và khung pháp lý dần mở rộng đã tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam tìm hiểu rõ hơn về “Acquisition là gì?”, cũng như nắm bắt cơ hội chiến lược thúc đẩy tái cơ cấu doanh nghiệp.  Cũng chính giai đoạn này, đã diễn ra một số vụ mua bán/ thâu tóm đình đám: 

• Ở ngành hàng bán lẻ tiêu dùng, không thể nào không đề cập đến làn sóng đầu tư đến từ Thái Lan với thương vụ hệ thống siêu thị Metro Việt Nam đã bị tập đoàn TCC mua lại, với tổng giá trị lên đến hơn 879 triệu USD. 
• Chuỗi hệ thống siêu thị Big C Việt Nam được tập đoàn Central Group mua lại với giá trị chi trả là 1.14 tỷ USD. Và cũng chính tập đoàn này đã thông qua công ty con Power Buy để mua 49% cổ phần của công ty NKT với mục đích sở hữu siêu thị điện máy Nguyễn Kim. 
• Tập đoàn Vingroup “chịu chơi” chi mạnh tay để mua 70% cổ phần Ocean Retail vào năm 2014, với khát vọng phát triển hình thành chuỗi siêu thị, cửa hàng tiện lợi Vinmart trên toàn quốc. 
• Công ty điện tử Hanuel Hà Nội đã mua 70% giá trị cổ phần của khách sạn 5 sao Deawoo, tuy giá trị cho thương vụ Acquisition không được công khai nhưng vẫn tạo nên làn sóng chấn động cho lĩnh vực nhà hàng – khách sạn Việt Nam trong thời gian dài. 
• Hệ thống khách sạn và khu nghĩ dưỡng Victoria tại Việt Nam và Campuchia được công ty cổ phần du lịch Thiên Minh mua lại. Đến nay, công ty Thiên Minh được quyền sở hữu toàn bộ 5 chuỗi khu nghĩ dưỡng – khách sạn tại Việt Nam bao gồm: Victoria Phan Thiết Beach, Victoria Châu Đốc Hotel, Victoria Sapa Resort & Spa, Victoria Hội An Beach Resort & Spa, Victoria Cần Thơ Resort. Và một khu nghĩ dưỡng cao cấp tại Campuchia: Victoria Angkor Resort. 

Bộ mặt đa dạng của Acquisition trên thị trường: 

Khi tình hình giá nguyên liệu tăng giảm đột biến, khi hoạt động tài chính, ngân hàng hay chứng khoán rơi vào giai đoạn khủng hoảng thì sự điều tiết tài chính hay tái cấu trúc lại doanh nghiệp là điều cần thiết cho doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Sự xuất hiện của Acquisition quả thực là giải pháp khắc phục vấn đề hoàn hảo nhất đối với nền kinh tế nước ta. 

Đứng trước những thách thức, đường đua của xu hướng toàn cầu hóa buộc nhiều công ty/ doanh nghiệp phải sử dụng hình thức Acquisition với mục đích thay đổi diện mạo, tăng cường cơ hội phát triển và mở rộng ở thị trường quốc tế. Sự xuất hiện của hình thức Acquisition tại Việt Nam với nhiều diện mạo đa dạng. 

Diện mạo kiểu thân thiện: 

Bên A (doanh nghiệp đi mua) sẽ gửi lời hợp tác đề nghị đến bên B (doanh nghiệp được mua), nhằm mục đích thông báo đến cổ đông công ty về sự có mặt của bên A. Ở điều kiện lý tưởng được cả giá cả và lợi nhuận, cả 2 bên đều “thuận mua vừa bán” thì thương vụ Acquisition này được coi là thương vụ Acquisition mạng diện mạo thân thiện.   

Diện mạo kiểu thù địch: 

Trái ngược hoàn toàn với giao dịch mua lại thân thiện, hình thức mua lại kiểu thù địch xảy ra khi bên B bị bắt buộc phải bán cổ phần hoặc tài sản cho bên A. Đến đây, vấn đề được đặt ra nếu không có sự chấp nhận thân thiện thì bên A sẽ mua lại của bên B bằng cách nào? Có 2 phạm trù mức độ cho nghiệp vụ cho diện mạo kiểu thù địch của Acquisition:

• Trong trường hợp mức độ vừa phải, bên A sẽ đưa ra mức giá mua lại bên B cao hơn mức giá rao bán trên thì trường. 
• Trong trường hợp mâu thuẫn ngày càng gay gắt: bên A sử dụng phương pháp thuyết phục những cổ đông lớn của bên B, đưa ra số phiếu bầu để thay thế những thành viên không đồng ý cho bên A mua lại. Và tất nhiên, để thuyết phục được hội đồng cổ đông lớn, bên A cũng cần chi ra một số lợi nhuận không nhỏ. 

Diện mạo kiểu Backflip: 

Thương vụ Acquisition theo kiểu Backflip là công ty A sẽ tự biến mình thành công ty con của bên B. Hình thức này xảy ra khi công ty A có điều kiện về kinh tế nhưng lại ít danh tiếng hơn so với bên B. Còn bên B, đang phải loay hoay tài chính nhưng đã khẳng định rõ vị thế trên thương trường. 

Đến đây, chắc hẳn câu hỏi cho Acquisition là gì đã không còn quá khó khăn với bạn đúng không nào? Mong rằng qua nguồn thông tin trên đây từ Viết Bài Xuyên Việt, sẽ đem đến bạn kiến thức hữu ích thấu hiểu rõ hơn Acquisition là gì, cũng như những giá trị thiết thực mà phương thức Acquisition đem về cho thị trường kinh tế đang phát triển của đất nước Việt Nam.